حدیث مدلسحدیث مدلس، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیثی که عیب آن را مخفی کرده‌اند، گفته می‌شود. ۱ - معنای تدلیستدلیس مصدر باب تفعیل از ماده «دَلَس» به معنای کتمان‌نمودن عیب، خدعه و ظلمت است، از نظر علما عمل ناشایست و قبیحی می‌باشد. ۲ - تعریفدانشمندان علوم حدیث درباره «حدیث مدلّس» تعاریف ذیل را ارائه نموده‌اند. ۲.۱ - تعریف اولحدیثی است که عیب آن را مخفی کرده باشند مانند: ا - حدیثی که محدث از معاصر خود که او را ملاقات نکرده است روایت کند به کیفیتی که بیان وی موهم سماع روایت از او باشد. ب - حدیثی که راوی از معاصر خود که او را ملاقات کرده ولی سماع ننموده است روایت کند. ج - حدیثی که عیب موجود در سند آن را، راوی اخفا کند مثلاً روایتی را که از راوی دیگر نشنیده است به گونه‌ای نقل کند که موهم سماع از وی باشد، یا سند روایت مشتمل بر راوی ضعیف یا صغیری است برای خوب جلوه‌دادن سند نام او را حذف کند. ۲.۲ - تعریف دومحدیثی است که در آن عملی که باعث اعتبار آن گردد انجام گرفته باشد ولی در واقع حدیث دارای این خصوصیت نباشد. برخی بر این باورند که حدیث مدلس نقل حدیث از معاصری است که ملاقات با وی صورت گرفته است. ولی مرسل خفی نقل حدیث از معاصری است که ملاقات با وی صورت نگرفته است. ۳ - احکام حدیث مدلسبه برخی از احکام حدیث مدلس در ذیل اشاره می‌کنیم: ۱- گروهی از اصحاب حدیث و فقهاء بر این باورند که خبر مدلس قابل پذیرش نیست زیرا تدلیس موجب واقعی نشان‌دادن امور غیر واقعی و عالی نشان‌دادن سند حدیث است ولی عده‌ای دیگر معتقدند که خبر مدلس قابل پذیرش است زیرا مدلس - به کسر لام - مثل کذاب نیست و تدلیس ناقض عدالت شخص نمی‌باشد. ۲- حدیث مدلس از اقسام مختص به ضعیف است. ۴ - وجه تسمیه«حدیث مدلس» را به این دلیل «مدلس» نامیده‌اند که عیب آن مخفی گشته است. از این واژه به خبر مدلس، مدلس (حدیث) و روایت مدلس نیز تعبیر می‌شود. مدلس (به کسر لام) به کسی می‌گویند که عمل تدلیس را انجام می‌دهد. ۵ - اقسام تدلیس حدیثتدلیس حدیث دارای اقسامی است: ۱- تدلیس در سند؛ ۲- تدلیس در شیخ؛ ۳- تدلیس قطع؛ ۴- تدلیس عطف؛ ۵- تدلیس سکوت؛ ۶- تدلیس بلاد؛ ۷- تدلیس تسویه؛ ۸- تدلیس اسقاط. [۵]
موسوى زنجانى، ابوطالب محمد، الکفایه فی علم الدرایه، ص۲۲.
[۸]
درایة الحدیث، ص۴۶.
[۹]
درایة الحدیث، ص۸۵.
[۱۰]
علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۸.
[۱۲]
مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۶۳.
[۱۳]
مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الدرایه، ص۱۲۲.
[۱۴]
نادرعلی، عادل، علوم حدیث و اصطلاحات آن، ص۱۳۱.
[۱۵]
نادرعلی، عادل، علوم حدیث و اصطلاحات آن، ص۱۳۶.
[۱۷]
مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۳۹۱.
۶ - پانویس۷ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث مدلس»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۷/۲۲. رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی | حدیث ضعیف (متاخرین)
|